بسیاری دانه سویا رشد کرده را به صورت فول فت سویا برای تغذیه دام، استفاده می کنند. در گذشته باقی مانده روغن سویا مورد مصرف در صنایع غذایی برای تغذیه دام استفاده می شد و با توجه به گونه های مختلف گیاه سویا، و خصوصاً در جاهایی که نقش مهم در تغذیه ایفا می کرد کشاورزان علاقمند به پرورش این گیاه شدند
پروفایل بسیاری از اسیدهای آمینه که در کنجاله سویا وجود دارد در فول فت نیز موجود و یکسان باشد ولی تعداد پروتئین و اسیدهای آمینه اختصاصی که در 18 درصد چربی دانه شویا رقیق شده است در فول فت نیز وجود دارد که در جدول زیر مشاهده می شود.
اگرچه دانه سویا شامل کنجاله سویا و روغن سویا است ولی انرژی آن نسبت به انتظار به آن اندازه بالا نیست. دلیل این اختلاف به درستی مشخص نیست ولی ممکن است یکی از دلایل پایین بودن هضم چربی یا پروسه حرارتی نادرست یا فرمول نویسی ، جیره نامناسب باشد که منجر به این اختلاف شده است.
دانه سویا خام دارای بازدارنده تریپسین است که در هضم ایجاد تداخل می کند و باید توسط حرارت قبل از غذادهی برای حیوانات معده و حیوانات که چهار معده ایی هستند از بین برود.
روش های فرآوری
به دلیل تفاوت در هر یک ار روش های فرآوری هر یک از این روش ها دارای مزایا و معایبی نسبت به یکدیگر می باشند.
به دلیل تفاوت های اساسی معتبر در هر یک از روش ها وجود دارد، در هیچیک از روشهای منفعت مشخصی نیست و به روش های دیگر در محصول نهایی ندارد. تعدادی از این روش ها در زیر توضیح داده شده است.
Propane flame roasting: در این روش دانه سویا در معرض شعله قرار می گیرد اگر حرارت زیاد باشد ارزش تغذیه ای و قابل دسترس بودن مواد و سطح دانه کاهش پیدا می کند در حالی که مرکز دانه ناپخته باقی می ماند.
دمای پایین خطر زغال شدن و مشکلات حرارتی را از بین می برد، اما توان عملیاتی تولید را پایین می آورد.
استفاده از شعله مستقیم در رست کردن، باعث از بین می بردن مایکوتوکسین ها می شود و از سوی دیگر روشی برای خشک و رست کردن است.
Fluidized Bed: در این روش محصول در حالت معلق در یک استوان گردان در حالتی که حرارت بوسیله یک واسط در اطراف قرار دارد پخته می شود. در این روش دانه سوخته نمی شود. در این روش مایکوتوکسین از بین رفته و دانه در این روش حرارت کمتری می بیند و یک روش دیگر برای خشک کردن دانه است.
Dry Extrusion: در این روش دانه قبل از ورود به دای خشک و شکسته می شود. اصطکاک در این روش حرارت کافی برای از بین بردن بازدارنده تریپسین ایجاد می کند. در این روش اکستروژن دانه آزاد می شود و هنگامی عرضه، محصول کاملاً چرب است. در تغذیه تک معده ای ها به خاطر آزاد شدن روغن، روش اکستروژن بهتر جواب می دهد و لیکن در چهار معده ای ها این روغن آزاد می تواند، اختلال در فعالیت های شکمبه ایجاد کند.
Micronizing: در این روش دانه در معرض حرارت خشک ایجاد شده از اشعه مادون قرمز قرار می گیرد.
Pelleting: پلت کردن مهار کننده های تریپسین را از بین نمی برد و به عنوان روشی جایگزین روش های حرارتی نمی تواند باشد. اگرچه پلت کردن به جذب دانه سویا در تک معده ای ها کمک می کند ، اما روش های رست کردن در خوراک بسیار جذاب تر و اقتصادی تر است.
پروسه حرارتی:
یک سری از روش های فوق برای کم کردن مهار کننده های تریپسین در تغذیه دانه سویا برای طیور مناسب است. اگرچه در نشخوارکنندگان لازم نیست.
تعدادی از علت های ارزشمند رست کردن دانه سویا در لیست زیر آورده شده است:
- 1-بهبود مزه
- 2-بهبود پروتئین های غیر قابل جذب معده در نشخوار کنندگان
- 3-افزایش تراکم چربی در صورت از بین رفتن بخشی از پوسته دانه
- 4-دانه سویا رست شده می تواند به صورت ایمن در جیره نشخوارکنندگان که شامل اوره است، مصرف شود. زیرا باعث از بین رفتن آنزیم اوره آز می شود
- 5-بهبود هضم کربوهیدرات ها
- 6-کمک به بهبود نگهداری محصول
راهنمای رست کردن:
به خاطر اینکه تعداد متغیرهای زیادی در دانه سویا شامل انواع دانه ها، محتوا، رطوبت در گیرند، روش های حرارتی و زمان حرارت دادن، در نتیجه تولید کننده، باید پارامترهای تولیدی خود را بررسی و بهترین روش را انتخاب نماید.
دام هدف، نشخوارکننده یا تک معده ای ها فاکتور مهمی است در تعیین روش های تولید هستند.
محاسبه فعالیت رست کردن:
تعدادی روش برای سنجیدن روش رست کردن موجود است. انتخاب روش رست بستگی به حیوان مورد نظر ، قیمت و هزینه رست و زمان چرخش دارد.
مهار کننده تریپسین:
برای تک معده ای ها، به خصوص حیوانات جوان، مهار کننده تریپسین در سویای خام باید به طور چشمگیری کاهش پیدا کند.
تست اوره آز:
وجود اوره در جیره غذایی مشکل اصلی و مهمی ایجاد نمی کند ولی گواه وجود مهار کننده تریپسین است.
ADINیاADFN :
تستی است برای اندازه گیری مشکلات حرارتی و کاهش هضم پذیری پروتئین در سیلوها استفاده می شود.
تست لیپاز:
این تست هم به صورت کیت وجود دارد ،نشان دهنده سطحUIPاست .زمانی که آنزیم لیپاز باقی میمانددر دمای بالاتر از اوره میتواند به عنوان نشانه ایی برای دمای بالا در هنگام تولید،اگرچه تست کلومتریک برای تشخیصUIPیا پروتیین عبوری استفاده میشود.
تستPDI
PDI یک شاخص از پراکندگی پروتئین در آب است .اگر میزان حرارت زیاد باشدPDIکاهش می یابد.اگرچه این تست یکسری محدودیت هایی دارد ولی یک تست سریع و نسبتا ارزان جهت تست دانه سویا رست جهت نشخوارکنندگان است .این تست در امریکا بسیار رایج است.
تست چشمی:
وقتی دسترسی به هیچ تستس نداریم دانه سویا را میتوان به وسیله طعم و رنگ سنجید. دانه سویا رست شده در بهترین وضعیت باید به رنگ زرد قهوه ایی با تعداد کمی دانه مشکی و قهوه ایی بدون هیچ طم تلخی باشد.
ارزش پولی:
برای بدست آوردن قیمت فول فت در جیره های غذایی و دامداریهای معمولی ،باید از وجود سایر مواد در دسترس دامداری ها و نسبت انها اطلاع کافی داشته باشیم .
در جیره که انرژی با لا مورد نیاز است دانه سویا ارزش بالاتری نسبت به چربی های دیگر دارد.در جیره گاوهای شیری و گاوهایی که در حال رشدند دانه سویا به خاطر وجود چربی و پروتیین عبوری از کنجاله سویا ارزش بالاتری دارد.
در جیره هایی که انرژی پایین تری لازم دارند می توان از پروتئین های تر و چربی هلی جایگزین استفاده نمود.