اسیدوز شکمبه ای

اسیدوز شکمبه ای تحت حاد به عنوان یک مسئله پایدار یا مشکل بالقوه در بیشتر گله های شیری پر بازده در صنعت دامداری امروزی مطرح است. جیره ها برای تامین حداکثر میزان انرژی فرموله می شوند و از آنجائیکه رابطه معکوسی میان انرژی و فیبر وجود دارد همیشه مقدار فیبر در مرز کفایت قرار می گیرد. یکی در ادامه به سندرم کلینیکی این بیماری و علائم کلینیکی دام های دچار اسیدوز شکمبه ای می پردازم.

رایج ترین علائم کلینیکی در گله های دچار SARA کاهش مصرف ماده خشک در آن هاست. با این حال، این مسئله به تعداد گاوهای درون گله بستگی دارد و در صورت خوراک دهی گروهی به این گاوها شناسایی آن ها آسان است. شاید دومین علامت کلینیکی رایج این بیماری اسهال خفیف باشد. 
یکی دیگر از علائم کلینیکی رایج این بیماری پایین بودن نمره وضعیت بدنی است و در صورتی رخ می دهد که از جیره های پر انرژی استفاده شود. تاریخچه ای از پاسخ های رایج از نظر نمره وضعیت بدنی با افزایش چگالی انرژی جیره و بدتر کردن شرایط نیز وجود دارد. افت وضعیت بدنی ممکن است نتیجه بروز آسیب به پرزهای شکمبه و کاهش ظرفیت و همچنین کاهش DMI که پس از اسیدوز رخ می دهد باشد. به علاوه، در گله های دچار اسیدوز نرخ لنگش نیز بالاست. 
در صورت طولانی شدن اسیدوز تحت حادّ نرخ آبسه در گله بالا خواهد بود و شکایت هایی نیز در مورد پاسخ ضعیف به درمان های مرسوم برای این مشکلات وجود خواهند داشت. آبسه ها در نقاطی رخ می دهند که توجیهی برای آن ها وجود ندارد. از جمله این نقاط می توان به نقاطی که تجربه کاربرد سوزن و تزریق (یا دیگر منشاء های منطقی آبسه) را نداشته اند اشاره کرد. پاسخ درمانی ضعیف به عنوان علامت تضعیف سیستم ایمنی در نظر گرفته می شود اما شواهد علمی کافی برای این مسئله وجود ندارد. هر دوی این شرایط می توانند پاسخ باکتری هایی باشد که به درون دیواره شکمبه نفوذ می کنند و برای خلق عفونت و سیستم ایمنی گاو شروع به فعالیت سیستماتیک می کنند.
مشکل دیگری که معمولا در گله های شیری مبتلا به SARA مشاهده می شود خلط خونین یا خون دماغ است که در آن گاو از بینی و ریه دچار خونریزی می شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که باکتری ها از شکمبه وارد کبد می شوند و پس از ایجاد آبسه در این عضو بخش هایی از آبسه می شکنند و جریان عظیمی از باکتری ها را به ریه ها می فرستند و شریان های کوچک را می بندند. در نتیجه این وضعیت رگ های خونی درون ریه از هم گسیخته می شوند و خون دماغ (به صورت خروج یک قطره خون از بینی یا خونریزی های شدید که منجر به مرگ می شوند) رخ می دهد. 
معمولا در گله هایی که در طولانی مدت دچار SARA هستند نرخ مرگ و میر بالاست و میزان آن معمولا به بیشتر از 45 درصد است که علت آن طیف گسترده ای از مشکلات مبهم و تعریف نشده است. 

درصد چربی شیر گله
از گذشته در این صنعت، نرمال بودن درصد چربی شیر به عنوان علامتی از نبود اسیدوز تلقی شده است. اما می خواهم نکته ای را در رابطه با این تفسیر بیان کنم. 
نکته ای که در این رابطه حائز اهمیت است آنست که نباید لزوما وجود اسیدوز را به دلیل نرمال بودن چربی شیر انکار کنیم. 

دو گروهی که در معرض خطر اسیدوز قرار دارند

پس از تحقیق و بررسی تعداد زیادی از گله های گاو شیری دچار این مشکلات، به دو گروه فرعی از گاوها رسیدیم که به طور ویژه در معرض ریسک اسیدوز قرار دارند. 
اولین گروه، گروه گاوهای قبل از زایمان است که دو تا سه هفته از ورود آن ها به جیره گاوهای شیری گذشته است. گروه دوم نیز گروه گاوهایی است که پس از سازگاری به خوردن خوراک زیادی مشغول هستند. تقریبا 40 تا 120 روز از آغاز شیردهی این گاوها گذشته است. به اعتقاد ما، این دو گروه، دسته های آسیب پذیر اصلی در گله ها هستند. 

در این نمودار شرایطی را نمایش می دهد که در صورت افزودن بیش از حد سریع غلات پس از زایمان به جیره غذایی رخ می دهد. مجموع مصرف ماده خشک به کمک طول میله مقدار کل نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می کنید مقدار کنسانتره زیادی بلافاصله پس از طی دو تا سه هفته اول در جیره قرار می گیرد و به این مصرف علوفه (برای تکمیل رژیم) بسیار کاهش می یابد. در بسیاری اوقات سطوح بالایی از اسیدوز شکمبه پس از گذشت 14 روز شیردهی مشاهده و ثبت می شوند. 

در ذیل نکاتی را فهرست کرده ام که به اعتقاد من هفت علت بسیار رایج اسیدوز در این گروه هستند. این علل عبارتند از:
1. مقادیر بسیار بالای مصرف خوراک
2. خطاهای فرمول بندی جیره
3. برنامه های زمانبندی تغذیه ای غیر یکنواختی که سبب می شود گاوها پس از مدت زمان طولانی بیش از حد خوراک مصرف کنند.
4. چربی بسیار بالای جیره که می تواند جیره های مرزی را وارد بازه اسیدوز کند.
5. کوچک بودن اندازه ذرات (که مسلما یکی از فاکتورهای مهم است).
6. گاهی اوقات خطاها بر اثر تغییرات رطوبت در TMR یا علوفه ها و ناسازگار بودن TMR با تغییرات رطوبت رخ می دهند.
7. و نکته آخر این که در گله های تغذیه کننده از اجزاء غذایی مختلف معمولا رقابت برای خوردن یکی از اجزاء خوراک در آخور مشاهده می شود که این مسئله از رسیدن علوفه در خارج از آخور به گاوهای ترسو جلوگیری می کند و بنابراین این گاوها درون آخور از کنسانتره تغذیه می کنند و دچار اسیدوز می شوند.

خلاصه نکات
1. اسیدوز شکمبه ای تحت حادّ یکی از مشکلات رایج در گله های شیری پربازده محسوب می شود.
2. علائم کلینیکی اسیدوز تحت حاد عبارتند از کاهش مصرف ماده خشک (DMI)، اسهال (معمولا به صورت خفیف)، لنگش و طیف گسترده ای از دیگر علائم کلینیکی.
3. ما یک رویکرد تحقیقاتی را طراحی کردیم که بر دو گروه از گاوها که به طور ویژه ای در معرض اسیدوز هستند متمرکز است. یکی از این گروه ها گاوهای تازه زایی هستند که در حال سازگار شدن با جیره شیردهی هستند و گروه دوم گاوهای پر مصرفی هستند که خطاهای تغذیه ای را از طریق مشکلات وضع حمل پایدار نشان می دهند.
4. نکته آخر آنست که گاوهای انتقالی به مدیریت زمانی و جیره ای برای سازگار شدن با میکروب های شکمبه و پرزهای آن طی پنج تا شش هفته نیاز دارند.

  • تعداد بازدید: 7023

دیدگاه ها

نظر شما پس از تایید مدیردر سایت نمایش داده می شود